Basedow là một bệnh lý nội tiết, chiếm đến 10-30% các bệnh lý về tuyến giáp. Nó không những gây ra một loạt các triệu chứng nguy hiểm như: tăng nhịp tim, hạ kali huyết tương,.. Mà còn gây ra triệu chứng mắt lồi, mắt lác làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ cho người bệnh…Vậy nguyên nhân là gì? Điều trị như thế nào? Ngay bây giờ mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây nhé!
Nguyên nhân gây mắt lác ở bệnh nhân basedow
Sau khi các tế bào miễn dịch tấn công tuyến giáp phản ứng bằng cách tiết ra một lượng dư thừa hormone tuyến giáp thì nó tiến đến tấn công các cơ mắt và các mô liên kết trong hốc mắt. Các cơ dày lên, bị viêm hoặc có sẹo ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác ở phía sau ổ cắm. Làm mắt lồi về phía trước hoặc mí mắt co lại, chính vì thế gây lên bệnh mắt lác thường là mắt lác đứng trên
Mặc dù bệnh Basedow và bệnh mắt lác do Basedow đều xuất phát từ sự tấn công của hệ thống miễn dịch đối với mô khỏe mạnh nhưng bệnh này không trực tiếp gây ra bệnh kia. Nên điều trị tuyến giáp thì không cải thiện được bệnh mắt lác và không nhất thiết xảy ra cùng một lúc.
Triệu chứng của mắt lác do Basedow
Các mô xung quanh mắt bị tấn công, và kết quả là viêm và sưng, gây ra:
Đỏ và đau
Bọng xung quanh mắt
Phồng mắt
Khô mắt và kích ứng, xảy ra khi mí mắt không thể khép lại hoàn toàn do mắt lồi
Khi các cơ mất khả năng co giãn, các triệu chứng này có thể xảy ra:
Mắt bị đẩy về phía trước trong hốc gây ra hiện tượng mắt lồi
Mắt lác đứng trên
Nhìn đôi
Nếu mắt lồi liên tục có thể gây ra:
Tăng áp lực bên trong hốc mắt
Đau do áp lực hoặc đau đầu sâu, nặng hơn khi chuyển động mắt
Giảm thị lực, khi các mô sưng lên đẩy dây thần kinh thị giác
Kiểm tra và chẩn đoán
Xét nghiệm cần làm
Siêu âm tuyến giáp khi thấy có triệu chứng điển hình của bệnh basedow: Tuyến giáp phì đại, hồi hộp trống ngực, sụt cân, run tay, mắt lồi,…
Xạ hình
Xét nghiệm các kháng thể T3,T4,TSH,TSI
Chẩn đoán phân biệt
Viêm giáp Hashimoto
Bướu đa nhân nhiễm độc giáp
Viêm giáp bán cấp
Nhân độc tuyến giáp
Cường giáp do thuốc
U tuyến yên
Chẩn đoán xác định
Dựa trên các triệu chứng lâm sàng điển hình trên kết hợp kết quả cận lâm sàng: TSH giảm, FT3,FT4 tăng, Sự bắt phóng xạ tuyến giáp tăng , siêu âm tuyến giáp tăng kích thước mật độ và tăng sinh mạch máu
Điều trị mắt lác do basedow
Tây y
Điều trị bệnh lý về mắt do basedow có 2 giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là bệnh ở mắt đang hoạt động: nhìn đôi, mắt lồi, khô mắt và giai đoạn điều trị các bệnh mắt vĩnh viễn: mắt lác ,mắt lồi . Việc điều trị mắt lác ở bệnh nhân basedow cần đồng thời điều trị các vấn đề khác của mắt như mắt lồi, song thị, khô mắt,….Đảm bảo thị lực và giác mạc cho bệnh nhân.
Trị khô mắt
Hầu hết bệnh nhân cảm thấy giảm khô mắt, nên bệnh nhân cần sử dụng nước mắt nhân tạo suốt cả ngày và gel hoặc thuốc mỡ vào ban đêm. Một số bệnh nhân cũng sử dụng băng che mắt vào ban đêm hoặc băng kín mắt để giữ cho mắt không bị khô nếu mí mắt không khép lại đúng cách.
Khô xảy ra do mi bị co lại và không thể chớp đúng cách, do các tuyến sản xuất nước mắt đã bị ảnh hưởng bởi quá trình tự miễn dịch và không hoạt động tốt, và / hoặc do mắt lồi ra phía trước khiến chúng không được che phủ hoàn toàn bởi nắp đậy.
Trong một số trường hợp, sưng tấy cấp tính gây ra nhìn đôi hoặc mất thị lực có thể được điều trị trong thời gian giới hạn bằng prednisone.
Xạ trị
Xạ trị có thể được áp dụng để giảm lồi, nhìn đôi và trong trường hợp nghiêm trọng là mất thị lực.
Hầu hết mọi người sẽ thuyên giảm các triệu chứng lồi, lác, nhìn đôi của họ trong vòng hai tháng sau khi xạ trị.
Tuy nhiên, xạ trị chỉ có hiệu quả nhẹ trong việc giảm thiểu những bất thường trên và có thể gây khô mắt và chỉ được 2 lần xạ trị vì xạ trị có nhiều đối với bệnh nhân có nguy cơ gây ra u
Phẫu thuật giảm áp và điều chỉnh lác
Giải áp bằng phẫu thuật cũng có thể được sử dụng trong giai đoạn hoạt động, thường xuyên nhất để làm giảm bệnh thần kinh thị giác. Nó cũng hữu ích trong việc giảm tắc nghẽn, đỏ, đau và tiếp xúc với mắt
Phẫu thuật để điều chỉnh chứng nhìn đôi và giảm tình trạng co mi mắt- mắt lác đứng trên. Bệnh nhân có thể được gây tê sau đó dùng các phương pháp như lùi, gấp ruts cơ chéo lớn để thiết lập lại cân bằng cho mắt
Tuy nhiên phẫu thuật chỉ mang tính tạm thời vì bệnh basedow có thể lên cơn bão giáp bất cứ lúc nào và tiếp tục gây viêm, phù nề các cơ, tổ chức hốc mắt, bệnh nhân có thể bị lác trở lại
Điều trị mắt lác do basedow theo đông y
Basedow được xếp vào chứng “ ANH LỰU , NHỤC ANH, ANH BỆNH “
Lấy biện chứng luận trị làm cơ sở và chia thành các giai đoạn:
Mới phát: chủ yếu là Can đởm kết, chữa trị nên lý khí hoá đởm, nhuyễn kiên, tán kết
Thời kỳ sau: phần âm suy, hao tổn, chữa trị nên nhu Can, tư Thận.
Chứng nhẹ: biểu hiện chủ yếu là can Khí uất kết, đàm kết sinh hoả gây nhiễu tâm phép trị
chủ yếu là sơ can, thanh tâm, hóa đàm, tán kết.
Chứng nặng: Biểu hiện chủ yếu là khí uất, đàm kết, phép trị chủ yếu là dưỡng tâm, tả hoả, hóa đàm, tán kết.
Chứng nguy: biểu hiện chủ yếu là táo hoả cực thịnh làm suy kiệt khí âm, cần truyền dịch hồi sức cấp cứu.
Biện chứng theo y học cổ truyền
Theo y học cổ truyền thì bệnh lý tuyến giáp thuộc phạm trù ” trung tiêu, can uất, can hỏa” . Bệnh liên quan đến tình chí, thể chất. Tình chí căng thẳng, uất ức kéo dài, dẫn đến can khí uất kết. Khí trệ nên tân dịch không được vận chuyển ngưng kết thành đàm hoặc khí uất lâu ngày hóa hỏa, hỏa trưng tân dịch thành đàm, hoặc bản âm hư, âm hư hỏa vượng, luyện dịch thành đàm ngưng, huyết ứ, can uất hóa hỏa đều có thể tổn thương phần âm của tâm can, hư hỏa thượng long tâm thần. Tất cả các nguyên nhân trên có thể gây tâm thần bất định( hốt hoảng), can hỏa phạm vị, tỳ mất kiện vận, can âm bất túc, cn thận âm hư, thủy bất dưỡng mộc, xuất hiện dương cang phong động. Người mà có sẵn âm hư, sau đẻ khí âm đều hao, hoặc thời kỳ phát dục dễ tổn thương âm huyết. Vì vậy hay gặp ở tuổi trẻ, ở nữ thanh niên nhiều hơn nam.
Thể bệnh kèm theo mắt lác thường gặp trên lâm sàng
Can hỏa phạm vị
Triệu chứng
Bướu cổ to, lồi mắt, mắt lác, người gầy gò, tính tình cáu gắt, dễ giận dữ, tiêu côc phổ cơ, mặt đỏ bức nhiệt, đạo hãn, tâm quý phiền táo, miệng khô muốn uống, chất lưỡi hồng rêu lưỡi vàng mỏng, mạch huyền sác. Gặp nhiều trên lâm sàng
Pháp điều trị
Thanh can tả vị, tán kết, tiêu bướu
Phương thuốc
Sơn chi 10g, Đan bì 10g, Xuyên khung 6g, Đương quy 10g, Ngưu bàng tử 10g, Thạch cao 30g, Sài hồ 10g, Phục linh 10g, Bạch thược 15g, Cam thảo 5g, Côn bố 10g, Tri mẫu 10g
Gia giảm:
Can hỏa vượng gia: Long đởm thảo 9g, hạ khô thảo 15g
Bệnh lâu ngày tổn thương âm gây miệng đắng khô, lưỡi đỏ, ít tân thì gia thêm: sinh địa, huyền sâm, mạch đông đều 10g
Đạo hãn thì gia thêm : sinh long cốt, sinh mẫu lệ 10g, ngữ vị tử 10g
Đại tiện táo kết gia thêm : Sinh đại hoàng, qua lâu đều 10g
Mất ngủ gia thêm : toan táo nhân 15g, dạ giao đằng 10g
Châm cứu
Thái xung, thái khê, tam âm giao, túc tam lý, nội đình – châm tả lưu kim 20-30 phút
Nhĩ châm
Nội tiết, Dưới vỏ não, Tuyến giáp
Âm hư dương vượng:
Triệu chứng
Bướu cổ sưng to hoặc nhỏ, đầu choáng, mắt hoa, tâm quý, thất miên, tính tình cáu gắt, hư phiền hay mộng, nuốt vướng, gầy gò, hay ra mồ hôi, mắt lồi, tay run, chất lưỡi hồng, giáng đỏ, rêu ít hoặc vàng mỏng, mạch tế sác hoặc kèm theo huyền
Pháp điều trị
Tư âm tiềm dương, tán kết- tiêu bướu
Phương thuốc
Thiên vương bổ tâm đan gia giảm
Thái tử sâm 5g, Đan sâm 15g, Ngũ vị tử 10g, Cát cánh 10g, Thiên đông 10g, Bá tử nhân 10g, Sinh địa 15g, Huyền sâm 10g, Vân lịch ( Đình lịch tử ) 12g, Viễn trí 10g, Đương quy 10g, Mạch đông 10g, Toan táo nhân 10g
Gia giảm:
Nếu âm hư nặng gia thêm: câu kỷ tử, hà thủ ô, quy bản đều 12g
Nếu mắt lồi, tay run thì gia thêm: câu đằng sao 15g, Bạch tật lê 10g. Bạch thược 10g
Nếu bướu cổ điều trị lâu không mềm thì gia thêm : Hạ khô thảo, hoàng tử dược, xuyên bối mẫu đều 10g
Châm cứu
Tâm du, can du, nội quan, tam âm giao, thận du . Châm bổ tâm du, nội quan, can du, thái xung. Lưu kim 20-30 phút
Nhĩ châm
Nội tiết, Dưới vỏ não, Tuyến giáp.
Ưu nhược điểm của Đông và Tây y
Ưu điểm điều trị bệnh Basedow bằng đông y.
Lành tính và ít tác dụng phụ hơn các phương pháp tây y.
Đông Y có tác dụng bồi bổ sức khỏe tốt hơn Tây Y.
Chi phí điều trị thường hợp lý hơn các phương pháp tây y.
Nhược điểm
Hiệu quả điều trị đôi khi chậm hơn Tây y.
Vì thuốc phải sắc nên nhiều khi khá bất tiện cho người dùng.
Có nhiều bác sĩ Đông y rởm – lang băm tự xưng, khiến hiệu quả điều trị thấp hoặc không có
Chưa thực sự phổ biến tại nhiều bệnh viện. Thậm chí nhiều người bị lừa bởi các thầy thuốc đông y giả.
Lời khuyên
Mắt lác do basedow là bệnh có thể điều trị được, tuy nhiên việc phát hiện sớm bệnh basedow là 1 điều cần nên làm. Nếu mọi người thấy xuất hiện khối u ở cổ thì cần đi khám chuyên khoa ngay, còn đối với những trường hợp không có triệu chứng lâm sàng thì nên đi khám định kỳ để phát hiện bệnh sớm nhất từ đó có hướng tầm soát điều trị bệnh kịp thời. Đối với ung thư tuyến giáp, chúng ta cần thực hiện các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng như siêu âm tuyến giáp, xét nghiệm chẩn đoán tế bào học để phát hiện